Paus is een “klokkenluider”

Pierre Martinot-Lagarde, een Franse jezuïet, spreekt over zijn rol bij de Internationale Arbeidsorganisatie IAO (International Labour Organization, ILO/Organisation Internationale du Travail, OIT) en over het imago van paus Franciscus bij deze organisatie van de Verenigde Naties.

“Paus Franciscus is een klokkenluider” en zijn woorden vinden veel weerklank bij de IAO wanneer hij de “globalisering van onverschilligheid” hekelt in Lampedusa of de “slavenarbeid” in Bangladesh.Dit is het aanvoelen van pater Pierre Martinot-Lagarde sj.Deze “jezuïet bij de IAO” sinds 2008 laat zijn wijde blik gaan over de Heilige Vader, de sociale leer van de Kerk en de interreligieuze dialoog.De ontmoeting vindt plaats in zijn kantoor in Genève.

Sinds 1926 is er een jezuïet gestationeerd bij het permanent secretariaat van de IAO. – Wat is uw functie?

Ik ben pater jezuïet, maar ik ben hier geen aalmoezenier of kapelaan.Ik houd me bezig met de betrekkingen met de Heilige Stoel, katholieke organisaties, kerkgenootschappen, internationale niet-gouvernementele organisaties (NGO’s), organisaties van parlementariërs, lokale overheden en universiteiten.Toen ik aankwam bij de IAO, besefte ik dat iemand die de sociale leer van de Kerk kent, al heel wat weet van het werk en het mandaat van de IAO. Wanneer je in het handvest van de IAO leest: ”Geen vrede zonder sociale rechtvaardigheid”, geeft dat te denken.Ook de Verklaring van Philadelphia, die in 1944 de reikwijdte van het oorspronkelijke handvest van de IAO uitbreidde, benadrukt dat het materiële welzijn en de spirituele ontwikkeling van allen het doel van alle internationale politiek dient te zijn!

Het fundamentele belang van internationale regulering van arbeid leefde al onder sociaal geëngageerde protestanten en katholieken voor de Eerste Wereldoorlog en voor de oprichting van de IAO in het Verdrag van Versailles in 1919.De encycliek Rerum Novarum (1891) van Leo XIII kwam voort uit de sociale kwestie die rees als gevolg van de industriële revolutie.Vandaag de dag is de IAO natuurlijk niet het exclusieve eigendom van de christenen.Mensen van verschillende achtergronden ontmoeten elkaar bij de IAO en herkennen zich in het werk van deze organisatie voor de waardigheid en rechtvaardigheid van arbeiders.

Trouwens, u heeft zich veel beziggehouden met de overeenkomsten die er bestaan met betrekking tot de arbeid in verschillende religieuze tradities.

Bij mijn aankomst in 2008 vertelde de toenmalige directeur-generaal van de organisatie, de Chileen Juan Somavia, mij: “Pierre, je werkt met alle religies.”In de afgelopen jaren hebben we seminars over de kwestie van de arbeidsmarkt georganiseerd met hoogwaardigheidsbekleders van verschillende religies in Addis Abeba, Dakar, Genève en Santiago.We hebben iedereen in de gelegenheid gesteld hun eigen visie op de betekenis van werk te ontwikkelen.De “Overeenkomsten met betrekking tot passend werk en sociale rechtvaardigheid in de religieuze tradities” – we hebben trouwens een handleiding met die titel gepubliceerd – zijn opvallend.Het idee dat arbeid geen koopwaar is, is een uitgangspunt bij verschillende tradities en er zijn genoeg overeenkomsten tussen christenen, joden, moslims, boeddhisten en anderen om samen op te trekken.Interreligieuze projecten krijgen gestalte,er zijn verplichtingen in deze zin aangegaan en de Wereldraad van Kerken (WCC) draagt zorg voor de follow-up.De arbeiderskwestie wordt steeds centraler en steeds meer in verband gebracht met andere vraagstukken: sociale, economische en, in het bijzonder, ecologische.

Paus Franciscus heeft zich vaak uitgesproken over de kwestie van de arbeid.

De verklaringen van paus Franciscus zijn niet onopgemerkt gebleven bij de IAO.  Toen in Bangladesh het drama van de instorting van Rana Plaza plaatsvond en meer dan duizend textielarbeiders de dood vonden, sprak de paus over moderne slavernij. Hier bij de IAO haalden we diep adem toen hij sprak over kinderarbeid en jeugdwerkloosheid.De paus gebruikt krachtige formuleringen; Paus Franciscus is een klokkenluider. In Lampedusa (ruim voor het drama van begin oktober) hekelde hij “de globalisering van onverschilligheid.”Dit is een zeer christelijke houding.De paus zegt ons: “U kent de positie van de kerk, maar wie ben ik dat ik zal oordelen.”Hij vraagt ons: “Neem je verantwoordelijkheid, sta op en loop.”Sommige collega’s die zeer betrokken zijn bij hun werk bij de IAO hebben het gevoel dat waar hun werk om draait, wordt erkend.

Sommigen denken dat ik de paus ken omdat ik jezuïet ben zoals hij, maar ik ken hem niet;ik leer hem nu kennen zoals zoveel christenen.Hij kondigt hervormingen aan; ik verheug mij hierover en we zullen zien wat hij gaat doen.Maar wat me boven alles verheugt, is de geest die hem en gemeenschappen van christenen inspireert – de Heilige Geest, die dingen transformeert en “alles nieuw maakt.”

U werkt voor een internationale organisatie en u bent in contact met NGO's. In een recente preek benadrukte de paus dat de Kerk geen NGO is en dat ook niet mag worden.- Hoe heeft u deze woorden opgevat?

De kerk is een geloofsgemeenschap.Dat wat ons christenen samenbrengt, is het geloof dat Jezus is gestorven en opgestaan.Dit is geen beperkt of partieel doel, het is een algemeen overzicht van het heil, een visie geworteld in de zaligsprekingen.Het creëert een kritische afstand ten aanzien van alle institutionele vormen die de kerk kan gebruiken om zijn missie te volbrengen.De Kerk heeft ook NGO's, maar hun missie is gedeeltelijk.Zelfs voor bredere doelstellingen zoals hulp aan de armsten geldt dat zij een onderdeel zijn van een grotere missie – die van de verkondiging van het geloof dat aankondigt dat het leven sterker is dan de dood.De Kerk is geen ethische gemeenschap.Toen de paus zei dat de kerk “een veldhospitaal” moet zijn, gaf hij aan dat er geen armoede in de wereld is die vreemd is aan de Kerk. We kunnen niet zeggen, zoals de voormalige Franse premier Michel Rocard, dat we niet alle ellende in de wereld tegemoet kunnen treden.

Iedere christen kan de opgestane Christus ervaren en ik denk dat de dynamiek van de ontmoeting essentieel is voor deze ervaring.Ik heb dit ervaren toen ik werkte in een parochie in de regio Parijs.De opstanding betekent niet dat de wonden verdwijnen, maar dat ze geen pijn meer doen. Wanneer u de tijd neemt om elke persoon, man, vrouw, kind te verwelkomen, dan kunnen de wonden van het leven de deuren van de hoop openen.

Interview door Silvana Bassetti – Mail Pastorale No 2013-6 – november 2013