“Je moet en zal naar Rome gaan.”

Voor Philippe Gijsen (34) uit Ravels was het meteen duidelijk na het overlijden van paus Franciscus. Ook Bastiaan van Rooijen sj (37) uit Leuven liet zijn plannen vallen. Beiden haastten ze zich deze week naar Italië om afscheid te nemen van de paus die zoveel voor hen betekende – niet alleen als kerkleider, maar ook als mens.

Ann Willems | VRT NWS

Maandag, 09.56 uur: het Vaticaan maakt bekend dat paus Franciscus die ochtend is overleden – minder dan 24 uur nadat de wereld hem op het balkon zag verschijnen om alle gelovigen een zalig Pasen te wensen. Dat Philippe en Bastiaan verrast zijn, is zacht uitgedrukt.

“Hij was zichtbaar verzwakt, maar dit zag volgens mij niemand aankomen”, zegt Philippe. “Hij moet zijn laatste krachten hebben opgespaard om de paasviering bij te wonen.” Dat de paus daarmee zijn doktersadvies naast zich neerlegde, verbaast Philippe dan weer niet. “Daarvoor was hij te graag onder de mensen. Het was hem die dag niet om het urbi et orbi te doen, maar om de rondrit in de pausmobiel en het zegenen van de baby’s op het Sint-Pietersplein. Hij bleef een paus van het volk tot het einde.”

Bastiaan hoort het nieuws niet via de media, maar via een bericht van een vriend. “Gecondoleerd met het overlijden van de paus”, stuurde die. “Ik was in shock”, vertelt hij. “Jeetje, dacht ik, hoe kan dat nou?” Bastiaan woont in jezuïetenhuis Favre in Leuven. Hij zoekt onmiddellijk zijn medebroeders op. “Om samen herinneringen op te halen, net zoals je dat doet wanneer iemand sterft die je hebt gekend. ’s Avonds hielden we een herdenkingsviering.”

Zijn dood markeert voor mij het einde van een tijdperk. Ik was erbij tijdens zijn verkiezing en wil nu ook dit laatste moment meemaken
Bastiaan van Rooijen

Ook voor Philippe voelt het alsof een naaste is overleden. “Ik hoorde vrijwel onmiddellijk een stemmetje in mijn hoofd dat zei: je moet en zal naar Rome gaan. Ik maakte zijn eerste Pasen in 2013 mee. Nu wil ik er zijn bij het slotstuk.”

Bastiaan heeft langer getwijfeld. “Ik werd dit weekend namelijk in Parijs verwacht voor de wijding van enkele medebroeders tot diaken. Daar was ik graag bij geweest, maar het afscheid van paus Franciscus is belangrijker. Iemand van wie ik heb gehouden, is er niet meer. Toen hij verkozen werd, woonde ik in Rome. Kort daarna begon mijn weg als jezuïet. Nu, aan het einde van mijn opleiding, wil ik ook dit laatste moment meemaken. Zijn dood markeert voor mij het einde van een tijdperk.”

Philippe – naar eigen zeggen Club Brugge-supporter in hart en nieren – liet dan weer een match tegen Union varen om naar Rome af te zakken. “Dat ga je toch niet doen’, zeiden mijn vrienden. Ik vind het echter een voorrecht dat ik de tijd en de middelen heb om erbij te zijn.”

Twee keer groeten
Bastiaan moet nog naar Rome vertrekken wanneer we hem spreken. Philippe is er sinds donderdagochtend. 2025 is een Heilig Jaar voor de hoofdstad van Italië, wat naast een boel religieuze evenementen ook heel wat extra bezoekers met zich meebrengt. Het is er met andere woorden al ongewoon druk, en daar komt de toestroom aan gelovigen die afscheid willen nemen van paus Franciscus nu bovenop. Hotels in en rond Rome zijn volgeboekt.

Ik maak me geen illusies: op het Sint-Pietersplein raken voor de begrafenis, wordt erg moeilijk
Philippe Gijsen

Philippe slaagde erin een plekje te vinden in een pelgrimshostel, op zo’n 20 minuten van Vaticaanstad. “Het is geen luxehotel, maar dat hoeft niet. Ik ben niet hier om de toerist uit te hangen.” Donderdagavond heeft hij de paus gegroet. “De rijen waren een stuk korter dan verwacht, ik hoefde slechts een uur aan te schuiven. Daarom ben ik een tweede keer gegaan. Er was zoveel te zien: de inkleding, de wissel van wacht van de Zwitserse Garde, de kardinalen en bisschoppen die aan het bidden waren. Volgens mij zag ik zelfs de vrouw met de gele bloemen.”

Daardoor was de donderdagavond van Philippe onverwacht vrij. “Ik kon een stukje van de match Club Brugge-Union meepikken, met een panini en een colaatje erbij (lacht). Vandaag (vrijdag, red.) hoop ik een kerk te vinden waar het rustig is, zodat ik in stilte kan bidden en me kan voorbereiden op de begrafenis.” Hij maakt zich geen illusies: “Op het Sint-Pietersplein staan, wordt erg moeilijk – ook al vertrek ik rond 4 uur ’s ochtends. Gelukkig staan de omliggende straten vol met schermen.”

Bastiaan verblijft bij een kennis een uur van Rome-centrum vandaan. Het is hem niet meer gelukt om de paus een laatste groet te brengen, maar voor de begrafenis hoopt hij op het plein te raken. “Dat is voor mij het belangrijkste: afscheid nemen in het bijzijn van de hele gemeenschap.”

Grote voorbeeld
Philippe noemt zichzelf niet praktiserend gelovig. “Ik ben niet heiliger dan de paus: ik zit niet elke week in de kerk.” Bastiaan wijdt er intussen zijn hele leven aan. “Ik heb in eerste instantie rechten gestudeerd, maar de roep om God centraal te zetten was groter dan die van de advocatuur.” In 2014 besliste hij jezuïet te worden – en daar had de kersverse paus Franciscus iets mee te maken. “Hij was namelijk de eerste jezuïet die het tot paus schopte.”

12 jaar lang keek Bastiaan op naar Franciscus als zijn grote voorbeeld. “Hij was erg aanwezig onder de mensen. ‘Buona sera’, zei hij toen hij na zijn verkiezing op het balkon stapte. Eenvoudig en gastvrij. ‘Willen jullie voor mij bidden?’, vroeg hij ook. Hij wilde niet in het pauselijk paleis wonen. Zijn outfits waren somber. Hij besteedde veel aandacht aan mensen die aan de rand van de maatschappij staan. Op Witte Donderdag waste hij de voeten van gedetineerden. Dat alles heeft mij ontzettend geraakt, en gevormd. Ik mis hem heel erg.”

Momenteel studeert Bastiaan theologie aan de KU Leuven, binnen een maand wordt hij zelf tot diaken gewijd. “Ik hoop op dezelfde heldere manier over God te kunnen spreken als paus Franciscus dat deed. Ook ik wil de mensen en hun geloofsbeleving op de eerste plaats zetten.”

Dankbaar nalatenschap
Philippe is eveneens lovend over de bescheidenheid van Franciscus. “Voor mij was hij geen paus, maar een parochiepriester. Mensen kwamen op de eerste plaats. Het hele circus rond zijn begrafenis had voor hem wellicht niet gehoeven, maar goed, hij was natuurlijk het hoofd van de rooms-katholieke kerk. Toen hij in 2013 ‘accepto’ zei, wist hij waar hij aan begon. De kerk probeert aan zijn wensen tegemoet te komen in de mate dat dat voor het logge apparaat mogelijk is.”

Onderschat zijn invloed niet. Paus Franciscus heeft de deur opengezet voor debat
Bastiaan van Rooijen

Hij hoopt dat de nieuwe paus de lijn van Franciscus verder zal zetten. “Iemand die een nieuwe wind door het Vaticaan doet waaien, bovendien. Wat mij betreft iemand van 50 à 60 jaar – maar aan lange pontificaten heeft het instituut een hekel. Ze willen niet decennialang opgescheept zitten met een paus die tegenvalt.” Liefst geen te conservatieve opvolger, ook. “Sommige uitspraken van paus Franciscus, zoals die over abortus en huurmoordenaars, deden mij fronsen. Toch was hij – naar normen van het katholieke geloof – behoorlijk progressief.”

Bastiaan is paus Franciscus dankbaar voor zijn nalatenschap. “Hij voerde misschien niet de spectaculaire hervormingen door waarop sommigen hoopten, maar hij heeft de kerk wel in de diepte veranderd. Onderschat zijn invloed niet. Hij heeft naar mensen geluisterd én daardoor de deur voor debat opengezet. Onderwerpen als de vrouwenwijding, het verplichte celibaat en een zegening voor homokoppels waren vóór zijn pontificaat niet bespreekbaar. Dat is nu wel het geval. Volgens mij is daarmee een pad ingeslagen waarop niet kan of zal worden teruggekomen.”

Bastiaan keert zondag terug naar huis, Philippe blijft tot maandag. “Als het mogelijk is, hoop ik de tombe nog te kunnen groeten”, besluit die laatste.

Gepubliceerd door VRT NWS | zaterdag 26 april 2025
Foto: Jesuit.Media | General Curia Communications Office | Vivian Richard