Pater van Kilsdonk sj: de herder die het verloren schaap zoekt

Pastoor Pierre Valkering van de Vredes- en Obrechtkerk in Amsterdam (S.H.E.T.) heeft een boek het licht doen zien met dertig toespraken van pater Van Kilsdonk sj bij uitvaarten van homoseksuele mannen, slachtoffers van de aidsepidemie. Hij heeft die toespraken laten voorafgaan door een inleiding – en laten volgen door een uitgebreid notenapparaat waaruit blijkt dat hij zijn doctorandustitel in de theologie meer dan waard is.

Hij heeft mij verzocht over dit werk een recensie te schrijven, waaraan ik graag voldoe (…) omdat ik Van Kilsdonk weliswaar nooit heb gekend (wie wel?) maar vele malen ontmoet heb en ten slotte omdat ik de lezing van zijn toespraken telkens moest onderbreken om mijn ogen af te vegen.

Niet te missen

Wie in Amsterdam studeerde in de tweede helft van de vorige eeuw en tussen elf en twee uur 's nachts onderweg was naar kast of kroeg kon Van Kilsdonk niet missen. Hij sprak je aan, hij luisterde naar je en kort daarop kreeg je een brief van hem waarin hij liet merken dat je hem ter harte ging: vaak (maar niet altijd) een "pater van goede raad, maar altijd een pater van voortdurende bijstand".

Verhitte discussie

Hij heeft zich nogal eens laten zien als ik voor een kring van christenstudenten een verhaal hield over uiteenlopende geestelijke onderwerpen en dan volgde er steevast een verhitte discussie waarin hij mij een biblicist, een fundamentalist en een drammer noemde, en ik hem verweet dat hij van de Heilige Schrift een mensenboek maakte en de leer van zijn eigen Kerk ondermijnde.

Ieder zijns weegs

Twee ontmoetingen herinner ik mij vandaag nog in geuren en kleuren: we hadden allebei op de bovenverdieping van het AMC een paar stervende jonge aidspatiënten bezocht en we kwamen elkaar tegen op de gang: machteloos, hulpeloos, troosteloos. Daar stond toen een wankel bankje. We gingen naast elkaar zitten – woordeloos. Wel een half uur – en toen zei hij ineens: "Mag ik je een hand geven?" Hij stak zijn hand uit en ik greep die met beide handen stevig vast: iemand die mijn verdriet deelde en aan wie ik me een beetje kon vastklampen. Het zal een minuut of drie geduurd hebben toen een arts voorbijliep die ons lichtelijk misprijzend aankeek – meteen zag ik iets van gêne in de ogen van de deelgenoot van de ellende en hij maakte zich los uit mijn houdgreep. We stapten zwijgend in de lift en verlieten zwijgend het ziekenhuis: ieder ging zijns weegs.

Nogal uitgesproken

Van Kilsdonk wist heel goed dat ik het grondig met hem oneens was in zijn visie op de homoseksuele praxis. Zie de uitgaven van de Congregatie voor de Geloofsleer Persona Humana (1975) en Homosexualitatis Problema (1985) die ik een keer op een studentenbijeenkomst in zijn aanwezigheid nogal uitgesproken verdedigd had. Kort daarna passeerden wij elkaar vlak voor de Zaaier op de Rozengracht en hij beet mij toe: "Goedenacht Athanasius!", waarop ik tegen hem zei: "Bedoeld als compliment?" en hij: "Integendeel!"

Ontroerend tot op het bot

Maar ik ben blij dat zijn toespraken aan de vergetelheid zijn ontrukt, want ze ontroeren je tot op het bot. We mogen dankbaar zijn dat een dienaar van de Kerk de verpersoonlijking is geworden van de herder die het verloren schaap opzoekt. Na het boek zoals gezegd met horten en stoten gelezen te hebben, denk ik wat ik over meerdere collega-theologen denk: "De man is veel beter dan zijn theologie." Twee Amsterdammers van de Nabije Barmhartigheid: majoor Bosshardt en pater Van Kilsdonk. Dat zij rusten in vrede en mogen hun werken hen navolgen.

Hans Schouten pr.

Met dank aan het Katholiek Nieuwsblad

• Valkering,  Pierre (inleiding), Dag jongen van licht. Pater Jan van Kilsdonk s.j. Toespraken bij het afscheid van homoseksuele mannen, Nijmegen, Valkhof Pers, 2012, 303 p.
• Bestel dit boek online.