Op het eerste gezicht geen leuke gedachte om veel bij crisissen stil te staan, maar de laatste jaren zijn we er niet van gespaard gebleven. Grote crisissen in Europa en in de wereld, financiële en economische crisissen, natuurrampen, conflicten met extremisten, crisis in de kerk enz. Daarnaast zijn er de crisissen in onze naaste omgeving en in ons eigen leven. 

Crisissen maken ons bang. Sommige mensen slaan ervoor op de vlucht. Anderen zien ze als een uitdaging en pakken ze aan. Het zijn momenten waarin iets kan veranderen. In een crisis kan immers een kans liggen.

Een crisis is het moment waarop de weg niet meer duidelijk is, oplossingen moeten gezocht worden. Vanuit een analyse moet een oordeel gevormd worden om vervolgens een keuze te kunnen maken. Een crisis laat ons misschien iets scherper (in)zien en kan ons zelfs iets zeggen over hoe God met ons bezig is of wil zijn. Het zijn tekenen van de tijd die we moeten lezen en begrijpen om er vervolgens keuzes uit te maken. “Crisis” is Grieks voor “oordeel, uitspraak, beslissing”.

Een eerste stap hierin is het zien. Een begrijpbare reactie op een crisis is om ze niet te willen zien. Of om ze af te schuiven op iemand anders. Of nog, er een snelle, vaak externe oplossing voor te willen zoeken. Bijv.: De wetenschap moet maar het antwoord bieden.

In de huidige soorten van crisissen is er vaak geen eenvoudig en eenduidig antwoord. Meer nog, meerdere groepen mensen denken op een verschillende snelheid en het inzicht is voortschrijdend.

Het zien slaat ook op het zich in de plaats stellen van de ander. Wie wordt door deze crisis geraakt? Wie wordt er beter van en vooral, wie slechter, armer of gekwetst?

Ik kijk in de eerste plaats vanuit mijn eigen perspectief. Daarnaast zijn er verwanten, groepen van mensen waartoe ik behoor. Deze groepen noemt men overtuigingsgemeenschappen. Soms zijn ze zeer gesloten, in extreme gevallen zelfs fundamentalistisch.

En tot slot is er de bredere wereld waarin deze groepen elkaar ontmoeten.

Het herkennen van deze drie niveaus (ik-groepen-wereld) laat me toe om te kunnen zien op verschillende niveaus. Deze denkkaders helpen mij denken en onderscheiden. In mijn GCL-groep kan een uitwisseling, en de reacties hierop in de tweede ronde, me helpen om het zien stilaan te verdiepen en te vervolledigen, en in een volgende stap de confrontatie met de wereld aan te gaan. Of misschien kunnen we ons de vraag stellen: Waar moet GCL als beweging positie innemen in de maatschappij?

Een tweede stap is het oordelen. Na overweging of onderscheiding volgt een keuze. Door de complexiteit van de crisis is er vaak geen eenduidig antwoord. Wat interessant is, is na te gaan wat onze eerste reflex is. Dit kan soms teruggaan naar iets uit onze kindertijd, bijv. angst om verloren te lopen, hetgeen zich uit in overbescherming van onze kinderen.

Elke gemaakte keuze had anders kunnen zijn. Vooral het proces om tot de keuze te komen is belangrijk. Dit vraagt tijd en groei, en ontmoeting met mensen.

Het christendom en meer bepaald het optreden van Jezus leren ons veel over hoe te reageren op crisissen. Jezus keek de crisissen in de ogen, verjoeg demonen en sprak mensen aan vanuit een diepe vorm van liefde en gerechtigheid, de zwakken en uitgestotenen eerst. Vaak leidt dit tot keuzes die misschien niet de meest evidente zijn. Het kan een goede oefening zijn om je af te vragen waar ik bewogen word door God, of tegen God in? Waar is mijn relatie met God geschaad en waar vind ik vrede?

Die keuzes zijn niet gebaseerd op een logica die we gewoon zijn (en die vaak de crisis heeft veroorzaakt), maar zijn gestoeld op de ontmoeting met de ander. Het criterium is niet hoe ik er volgens de maatschappij beter van word, maar wel, hoe word ik daardoor een beter mens die meer op Jezus lijkt. In ignatiaanse termen: wat biedt me echte troost i.p.v. een oppervlakkige voldoening.

Om tot een keuze te komen, kan een bijbeltekst een kader scheppen. In onze uitwisseling achteraf was het treffend te vernemen hoe iedereen voor de crisis waarover hij of zij sprak, een tekst aanhaalde die voor een gelijkaardige situatie in Jezus’ leven een bepaalde richting aangaf die ook voor ons nu troost kan bieden.

Vervolgens is er het handelen. Door een eerste stuk van de oplossing aan te reiken, worden de gevolgen hiervan zichtbaar en hiermee ook het inzicht in de crisis. Naar aanleiding van het handelen ontmoeten we mensen en worden we geconfronteerd met nieuwe feiten. Dit kan ons oordeel misschien aanpassen.

Een laatste stap betreft het vieren. Vieren is iets als toneel spelen en dromen, iets doen wat eigenlijk niet kan, of beter nog, spelen hoe we het eigenlijk zouden willen. Eucharistie vieren is zich in een ideale wereld verplaatsen, om daarna weer af te dalen naar de realiteit en misschien vast te stellen, “wat voor een onnozelaar was ik toch", en dat het ook anders kan.

Ivo Raskin

Voorzitter GCL Vlaanderen