“Van de wortels naar de grenzen”

Om de vijf jaar vindt het wereldcongres van GCL plaats. Van 30 juli tot 8 augustus waren één tot drie vertegenwoordigers van 66 landen bijeen in een congres- en bezinningscentrum van maronitische zusters in Fatka, een van de heuvels rond Beiroet. Voor Vlaanderen waren Ann Sieuw, Geert Dutry en Pieter-Paul Lembrechts SJ afgevaardigd. Het was een rijkgevulde bijeenkomst, die onze eigen Vlaamse GCL impulsen kan geven. Hier volgt geen verslaggeving, maar wel een neerslag van wat me het meest en-thou-siasmeerde (en-theos: in God) en waarover ik ook jullie graag wil laten nadenken.

De wortels

"Van de wortels naar de grenzen", het thema van het congres, kreeg voor mij langzamerhand vele betekenissen. Het werd kracht bijgezet door een zin uit het Marcusevangelie (9,7): "Dit is mijn geliefde Zoon;  luister naar Hem." Christus is voor GCL-mensen de bron, de wortel van waaruit ons denken en handelen vertrekt. Onze verbondenheid met Jezus en het evangelie staat in ons dagelijks leven centraal. Van ons wordt op een of andere manier gevraagd zijn discipelen te zijn. Pater Generaal vroeg ons zelfs meer, namelijk om "profetisch" te zijn. Naar de grenzen, naar hen die het woord van God niet meer kennen. Daal van deze berg af. Onze verblijfplaats kreeg een symbolische waarde.

We verbleven in Libanon, bakermat van het christendom. Daar wordt, naast Arabisch, nog Aramees gesproken, de taal van Jezus. De christenen in het Midden-Oosten zijn er fier op pioniers van het christendom te zijn. Er zijn in Libanon achttien officiële christelijke kerken, waarvan de maronitische, de Grieks-orthodoxe en de Grieks-katholieke kerk de belangrijkste zijn. Net als de Syriërs willen de Libanezen blijven pleiten voor een harmonisch samenleven van de verschillende godsdiensten in de regio. Tijdens ons verblijf hebben we op de voet de verdwijning gevolgd van de jezuïet Paolo Dall’Oglio in Syrië, die zich altijd heeft ingezet voor de verzoening tussen moslims en christenen. De verhalen over vluchten voor de oorlog en de verlangens naar vredevol overleg, zowel van de Egyptenaren als van de Syriërs, lieten me niet onberoerd.

 Tijdens de eerste dagen kregen we letterlijk onze GCL- geschiedenis gepresenteerd. Dit ging over de start vanaf 1563 (gedenk ons 450-jarig bestaan: de wortels!), over de nieuwe start in 1967 (overgang van de Mariacongregaties naar GCL, in overeenstemming met de oorspronkelijke bedoeling van Jean Leunis in 1563), over de financiële documenten en de historiek van GCL als ngo. Ik geef toe, soms een beetje te veel om nog geïnteresseerd te blijven, maar  we hebben er toch een les uit geleerd: Wat is onze Vlaamse GCL-geschiedenis? Wat leert die ons? En hoe kunnen we van daaruit verder? Alvast een oproep aan een aandachtige lezer: ben je historicus of heb je geschiedenis als hobby, wij hebben een vacante plaats voor een vrijwilliger!

GCL, een lekenbeweging

Wij zijn een lekengemeenschap binnen de ignatiaanse beweging. Als leken worden wij geroepen om mensen te helpen onderscheiden volgens de christelijke boodschap. Onze spiritualiteit delen we o.a. met de jezuïeten, die ons bv. helpen bij onze vorming. Vandaar onze band met de Sociëteit van Jezus. Onze roeping om ignatiaans te zijn in het leven van elke dag, de contemplatieve actie in het dagelijkse leven, is onze GCL-uitdaging.  Deze roeping is zeer diep en authentiek: in de familie, op het werk, in onze sociale omgeving, in politiek en cultureel leven, in onze levensstijl enz.  worden we steeds opnieuw uitgenodigd ignatiaans te zijn. Onze eigenheid van leken bepaalt ons apostolaat, dat dus anders is dan dat van jezuïeten, die geen leken zijn maar religieuzen. Indien we deze zending niet allereerst beleven in onze eigen kring, zijn we niet in staat om dit op andere niveaus te doen. Dan bouwen we ons huis op zand.

Ons apostolaat

Een moeilijk woord: “apostolaat”. Van Fátima (het vorige wereldcongres in 2008) tot Beiroet (2013) kreeg ik vanuit Rome voortdurend de vraag wat in Vlaanderen ons apostolaat is. En eerlijk, wij (de stuurgroep) begrepen de vraag niet. We hebben voortdurend geantwoord dat ons apostolaat in de eerste plaats thuis, op het werk, in parochies,… ligt. We hebben geen gemeenschappelijk project. We hebben daarvoor geen tijd, want we hebben al te veel engagementen. Op basis van een rondvraag in de hele wereldgemeenschap werd aan het congres een document voorgelegd dat onze goedkeuring mocht genieten. Het GCL-apostolaat wordt in vier niveaus ingedeeld.

a) Onze eerste uitdaging is om de dagelijkse bezigheden opnieuw te ontdekken en te waarderen als de basis van onze missie. We moeten deze missie verder uitdiepen in onze beleving.
b) Verder moeten we onderzoeken of er een mogelijkheid is om als nationale gemeenschap een project te hebben. Op dit ogenblik zijn er zo'n vijftien landen betrokken bij een veertigtal nationale projecten.
c) We kunnen ook onderscheiden of het mogelijk is aan een project van de wereld-GCL deel te nemen. Dit is voor de meeste landen een verlangen, maar geen realiteit.
d) Een vierde uitdaging is de samenwerking met de jezuïeten en andere (kerkelijke) organisaties. Dit kan model staan voor effectiviteit en broederschap.

We zijn vanuit GCL-Vlaanderen tevreden met de erkenning van het eerste niveau als de basis van alles. Het vierde niveau doet me in de richting van IgnAN denken, waar een zee van mogelijkheden tot samenwerking ligt. We worden uitgedaagd om onze ignatiaanse middelen van onderscheiding en DSSE (onze methodiek van discern-send-support-evaluate) in te zetten en te delen met anderen. Ze zijn onze sterkte!

Een oproep tot verdieping, openheid, wijsheid en profetie

“De grootste uitdaging van onze tijd is een antwoord te geven op de globalisering van de oppervlakkigheid”, zo begon pater Generaal Adolfo Nicolás zijn begeesterende toespraak. De opdracht  is naar de diepte te gaan in alles wat we doen, zowel op het vlak van studie (intellectuele grondigheid) als op het vlak van spiritualiteit (geestelijke diepgang). "Google kan dat niet."

In de loop van zijn geschiedenis had het volk Israël op een bepaald ogenblik profeten nodig, die het geloof kwamen zuiveren. Ze spraken de taal die de mensen op dat ogenblik nodig hadden en konden begrijpen. Het is ook nu onze opdracht een taal te vinden en te spreken die mensen begrijpen. In onze tijd is dat de taal van de wijsheid. Zo kunnen we allen profeten zijn. Profeten staan op in een gelovige gemeenschap en gaan naar ongelovigen toe in een taal die ze verstaan.  Het is onze taak om in de eerste plaats naar de mensen te luisteren om te horen wat ze te zeggen hebben, niet om hen de les te lezen. We kunnen dit vergelijken met de ontmoeting van twee verschillende culturen, die van elkaar kunnen leren. Dit is wijsheid, het is ook openheid. In Europa is profetische taal alleen zelfs niet meer genoeg. Er is een nieuwe taal nodig die mensen God leert vinden in de eenvoudige dingen van het leven. Zoals de Israëlieten tijdens de ballingschap de taal van de profeten niet meer begrepen, maar een nieuwe taal nodig hadden. Paus Franciscus verstaat die kunst om de taal van de gewone mensen te spreken.

Onze ignatiaanse spiritualiteit is vandaag de dag zeer relevant voor de kerk. Ze heeft de flexibiliteit om een antwoord te geven op de realiteit, zoals God in de geschiedenis van Israël gedaan heeft. We spreken een taal die niet aan ideologie gebonden is. We krijgen een training om de realiteit te ontdekken door reflectie in de diepte, onderscheiding van wat het meest noodzakelijk en dringend is, en actie zonder afhankelijk te zijn van anderen, maar wel bij voorkeur in samenwerking met anderen. We moeten leven en spreken vanuit het hart. En zo komen we weer bij de wortels.

Op zoek naar de grenzen

Naast de spirituele oppervlakkigheid koos de wereldexco (het wereldbestuur) drie thema’s om dieper op in te gaan: gezin –  globalisatie en armoede –  ecologie. We hebben hen gevraagd daar nog de jeugd aan toe te voegen. Dit zijn onze hedendaagse grenzen.

Over de hele wereld is het begrip gezin heel erg gewijzigd. We worden gevraagd openheid, medeleven, respect en gevoeligheid te betonen ten aanzien van mensen die tot diverse nieuwe familierealiteiten behoren. Vorming geven aan koppels en gezinnen, in samenwerking met anderen, kan een van de taken van GCL zijn.
Wat de problematiek van de globalisatie en de armoede betreft moeten we op zoek gaan naar nieuwe spirituele middelen om de problemen beter te begrijpen en er vat op te krijgen. Een netwerk creëren waarin gedeeld kan worden en actie ondernomen, kan een mogelijkheid zijn.

Op ecologisch vlak kunnen we een gevoeligheid ontwikkelen in onze dagelijkse handelingen en gedragingen. De wereld-GCL werkt als ngo aan een groots project in het Amazonegebied (voor meer informatie: ann.sieuw@scarlet.be).

Syrië, Egypte, Libanon

Ik kan hier niet voorbijgaan aan de problematiek van het Midden-Oosten. 450 jaar GCL kon best gevierd worden waar de bakermat van het christendom ligt. Bovendien kreeg de wereldbijeenkomst een grotere symbolische waarde door de steun die onze vergadering aan de christenen van het Midden-Oosten wilden geven. Er werd dan ook een volledige avond gewijd – in aanwezigheid van pater Generaal – aan het luisteren naar en meeleven met de droevige verhalen van onze Syrische en Egyptische GCL-vrienden. Sommigen van hen verbleven in Libanon, als vluchteling.

De Syrische GCL  zet zich in Homs dagelijks in voor de vluchtelingen. Om hen te steunen heeft de Syrische exco een medaille ontworpen (450 jaar GGCCL) die nu wereldwijd aan GCL’ers verkocht wordt. Tweeduizend medailles aan acht euro per stuk zal een mooi bedrag opleveren. Onze Vlaamse delegatie heeft er een dertigtal gekocht (misschien te veel, maar hopelijk te weinig). Via de peters en de meters van onze GCL-groepen, kunnen ze geleverd worden aan jullie, indien je op die manier wilt steunen.

En tot slot

De wereldbijeenkomst van GCL, waarin we samen nadachten, luisterden, baden, zongen heeft ons niet alleen veel inspiratie, veel mooie contacten, een diep gevoel van gemeenschap in geloof en spiritualiteit  bezorgd, maar ook een nieuwe wereldexco. Het is niet onbelangrijk hier toch even te vermelden dat Denis Dobbelstein, de vorige voorzitter van de Waalse GCL, als enige Europeaan, verkozen werd voor het wereldteam. Voorzitter is de Mexicaan Mauricio Lopez. We bidden voor dit nieuwe team om kracht, moed, een goede samenwerking en begeestering bij het leiden van toch wel een grote organisatie met een mooie opdracht.

Ann Sieuw

• Website GCL-Vlaanderen
• Website van GCL-Wereldwijd
• Hieronder een video over 450 jaar geschiedenis van GCL