13 januari 2013, Werelddag voor migranten en vluchtelingen

De boodschap van paus Benedictus XVI voor de Werelddag voor Migranten en Vluchtelingen  gaf aanleiding tot uiteenlopende interpretaties in de media. Na een vergelijking van de Franstalige, Engelstalige en Duitstalige vertalingen geeft Wouter Blesgraaf sj het belangrijkste weer.

Benedictus XVI

Ter gelegenheid van de Werelddag voor Migranten en vluchtelingen die op 13 januari 2013 wordt gevierd, heeft de paus een korte boodschap doen uitgaan. Hij spreekt daarin zowel over de positieve als de negatieve aspecten van migratie. Enerzijds is hoop en geloof een belangrijke drijfveer voor migratie; anderzijds komt het ook voort uit leed en angst. De rol van de Kerk dient zich niet te beperken tot daden van naastenliefde maar zou best ook de integratie van migranten dienen te bevorderen. Nog belangrijker zijn de opmerkingen over het verschijnsel hedendaagse migratie als zodanig en de rol van staten hierin. Paus Benedictus  benadrukt niet alleen het recht van mensen om te migreren, maar ook om niet te migreren en in hun vaderland te blijven.

Recht om niet te migreren

Het beklemtonen van dit recht om niet te migreren is iets nieuws, hetgeen ook door landelijke kranten werd overgenomen. Benedictus voegt hier echter meteen aan toe dat dit recht pas actief wordt wanneer mensen niet meer gedwongen worden om te migreren. Vandaag de dag ziet de Paus echter een migratie die in veel gevallen het gevolg is van natuurrampen, oorlogen of geweld, maatschappelijke onrust of het ontbreken van basisbehoeften. Migranten zijn in deze gevallen eerder slachtoffers te noemen dan vrije reizigers. Het recht om niet te migreren kan dan ook niet zonder meer gebruikt worden om migranten aan te manen om in hun land van oorsprong te blijven. Veeleer is het een aansporing om de ontwikkeling en de sociale gerechtigheid te bevorderen in de landen van waaruit veel migranten afkomstig zijn.

Illegale migratie

Een andere primeur is dat de Paus voor de eerste keer in de afgelopen jaren het beladen onderwerp illegale migratie aansnijdt. Hij pleit voor het streng bestraffen van mensensmokkel en uitbuiting, maar is eveneens van oordeel dat een houding tegenover de migranten zelf zich niet mag verengen tot het hermetisch sluiten van grenzen, noch het strenger bestraffen van illegale migratie, noch het nemen van maatregelen om de komst van nieuwe migranten te ontmoedigen. Veeleer is volgens de Paus een geïntegreerd immigratiebeleid nodig, waarin zowel het aanpakken van de oorzaken van migratie in landen van oorsprong aan bod dient te komen, als een veelomvattend kader voor het mogelijk maken van wettige binnenkomst, het bestrijden van mensensmokkel en een grotere openheid voor het verstrekken van verblijfsrecht op grond van humanitaire overwegingen die breder zijn dan strikt asiel in de zin van de Conventie van Genève.

Tot slot acht paus Benedictus verfijnen van de wetgeving onvoldoende maar roept hij eveneens op om gewetens te vormen. Dit is iets wat JRS-B sinds enige jaren op bescheiden schaal probeert te doen bij het tegemoetkomen van de noden van vluchtelingen en migranten.

Wouter Blesgraaf  sj

• Website Jesuit Refugee Service Belgium