Een nieuw provincialaat voor de Nederlandse jezuïeten

Naamgeving

Gedrieën staan we bij het nieuwe huis dat de Nederlandse jezuïetenprovincie heeft verworven, de scheidende provinciaal Jan Bentvelzen, de nieuw aantredende Johan Verschueren en ik als faciliterend verschijnsel in de provincie. We bespreken de naam van het huis. Vorige eigenaars leefden met de naam ‘Miriam’ op de voorgevel. We zijn er niet gelukkig mee. Waarom zou de joodse naam van Maria op ons huis zinvol kunnen zijn? We praten over alternatieven. Naast het Berchmanianum (Jan Berchmans) en het Canisiushuis (Petrus Canisius) in Nijmegen heeft de Nederlandse jezuïetenprovincie het Stanislashuis (Stanislas Kostka) in Delft, het Ignatiushuis (Ignatius van Loyola) en het Xaveriushuis (Franciscus Xaverius) in Amsterdam. Het zijn allemaal namen van jezuïeten uit de begintijd van de orde. Johan opperde de ontbrekende naam in de serie: Favre. Toen Jan de straatnaam terzijde van het huis zag (Kanunnik Faberstraat), leek dat een bevestiging van de gedachte om de naam Favre te kiezen voor het provincialaat van de Nederlandse jezuïeten.

Wie is Pierre Favre?

De Fransman Pierre Favre (1506 – 1546), in het Latijn Petrus Faber, was eigenlijk een van de drie stichters van de jezuïetenorde. Als studenten aan de Parijse universiteit woonden Ignatius van Loyola, Franciscus Xaverius en hij in dezelfde kamer. Hij was de eerste priester van de orde en in zijn handen legden de eerste jezuïeten hun geloften af. Later bereisde hij heel Europa en gaf veel retraites. Een van zijn retraitanten was Petrus Canisius, de zoon van de burgemeester van Nijmegen, die ook toetrad tot de orde. Naar hem werden in Nijmegen een school genoemd, een singel, een ziekenhuis – hij is met een groot standbeeld ruim aanwezig in de stad en behoort zelfs tot de historische canon. De onlangs geopende parkeergarage bij het station bevestigt dit nog eens met een prent.

Favre is enige tijd in Leuven geweest. Om politieke redenen was een groepje Franse jezuïeten, de eerste generatie van de orde, uitgeweken naar deze Vlaamse stad, maar Ignatius zag hen liever doorreizen naar het studiehuis in Coïmbra. Favre krijgt de opdracht om hen te begeleiden, maar heel gewone omstandigheden (geen schip te vinden, een koortsaanval van Favre) verhinderen de planning – zoals wel vaker in de geschiedenis van de orde. Toch leidt de inspirerende aanwezigheid van Favre tot een toestroom van nieuwe kandidaten die allemaal mee willen naar Coïmbra.

Die inspiratie komt zonder twijfel uit de geestelijke oefeningen, die Favre van zijn metgezel Ignatius leerde kennen, zich totaal eigen maakte en voorzag van aanvullingen. Ignatius zag in hem de best denkbare begeleider. Favre beschouwde de oefeningen als uitmuntend instrument om het katholieke geloof nieuw leven in te blazen. Met groot succes, in zijn geval.

In de zomer van dit jaar werd gewerkt aan de ontruiming van het klassieke adres van ons provincialaat (de Amaliastraat in Den Haag), waar het economaat nog enige tijd gevestigd zal blijven. Huize Favre is daar wel een heel kleine opvolger van, maar de naam moge aangeven dat we willen blijven werken uit zijn inspiratie. Je weet nooit waar het toe leidt. 

Ben Frie sj

Met dank aan "Jezuïeten"