Geestelijke Oefeningen en film in Drongen. Een ervaringsbericht

Wie tot voor enkele jaren in Leuven studeerde, herinnert ze zich misschien nog: de ‘sneak-previews’ van cinema-keten Studio: vertoningen van films die nog niet in roulatie waren. ‘In mijn tijd’ was ik er dol op: je werk van die dag afronden, tegen twaalf uur ’s nachts in een gezellige bioscoopzaal nestelen, en je laten verrassen door een (betere) film. Zo had je in ‘t geniep toch al gezien wat straks pas aan het grote publiek prijsgegeven werd. Sneak preview.

Dat verrassingselement vormde natuurlijk de grootste aantrekkingskracht, en tegelijk zorgde het voor een maximaal esthetisch effect: je stond immers echt helemaal open voor de ervaring, je had vooraf nog geen beeld kunnen vormen van de film in kwestie, en vaak kwam je terecht bij een film, waar je eigenlijk anders nooit voor zou kiezen.

Van 26-30 oktober 2012 nam ik deel aan een programma in de Oude Abdij (Drongen), getiteld ‘Geestelijke Oefeningen en film’. We mochten er vier avonden op rij dergelijke ‘sneak previews’ beleven, maar dan ingebed in een stille retraite. We leefden dus op het ritme van korte conferenties, stil gebed, maaltijden, wandelingen en lectuur in stilte, en dan de ‘film van de avond’, die op voorhand gezellig geheim gehouden werd …

Maar wie dacht dat de film dan slechts als ontspanning bedoeld was na een lange, stille dag, kwam enigszins bedrogen uit. Spannend en ontspannend was het natuurlijk wel, maar de film maakte ook integraal deel uit van de dynamiek van de retraite. De film liet al vooruitblikken op het thema van morgen, en de bijbelteksten die we zouden overwegen. De bijbelteksten waren een leessleutel voor de film.

Zo bracht een Chileense documentaire over het regime van Pinochet het thema aan van de door de zonde gebroken schepping (Nostalgia de la Luz; psalmen 8 en 19). Quartier lointain liet ons, samen met een striptekenaar die op wonderlijke wijze zijn tienertijd opnieuw beleefde, terugblikken op keuzes uit het verleden. Er werd ruimte geschapen voor een nieuwe toekomst, voor een nieuwe geboorte, zoals bij Nicodemus (Johannes 2, 23—3,9). In The Visitor kreeg het leven van een uitgebluste professor een nieuwe wending, door een ontmoeting met vluchtelingen. Wij dachten na over hoe liefde een centrale plaats in ons leven verdient en over bijbelse gastvrijheid (1Korinthiërs 13, 1-13; Lucas 19, 1-10). Beide, film en Schrift, verhelderden elkaar. Ze zorgden voor verrassende wendingen, met maximaal effect.

Tussendoor trokken we nog de draad van ons eigen leven. Want is het leven niet een beetje als een nog niet vertoonde film? Een nog te vertellen verhaal, waar we van tijd tot tijd, stukje bij beetje, naar omzien, om er sporen in te vinden van God. Beelden, woorden, gebeurtenissen in dat leven hebben een bepaald effect op mij: wat is hun betekenis geweest? Hoe kijk ik ernaar? Laat ik Jezus meekijken? Kijk ik mee met Jezus?

Ik vond in deze dagen een originele en leuke manier om de Geestelijke Oefeningen te benaderen. 

Walter Ceyssens sj

Zie ook:

• Geestelijke Oefeningen en film
• Geestelijke Oefeningen en YouTube