Waar algoritmen greep op ons krijgen, doet de kerstboodschap een aanbod in heel andere richting. Johan Verschueren sj vindt die verrassing wel zo prettig.

Laatst betrapte ik me op een uitspraak “mijn leven is een schermpje”. Het werd op hilariteit onthaald door sommigen medebroeders. Hilariteit, omdat ze het onmiddellijk herkenden. ‘s Morgens Bidden Onderweg op de smartphone met oortjes, wat later de mails op het PC-scherm, agenda aanvullen, elektronisch natuurlijk.  Nieuwsflashes op scherm tussendoor, brieven schrijven en verzenden, ook al op scherm. Treinticket kopen, of wordt het GPS met de auto? Tanken en parkeermeter: overal schermpjes. Bij het hardlopen in de fitness? Lekker Netflix-filmpje meepikken. En dit is niet eens alles. 

Gebrekkige creativiteit

En al ik doe niet mee met Facebook, games en co, toch hebben de algoritmen me helemaal gedefinieerd, gekaderd en op flessen getrokken. Massaal flashen nieuwe aanbiedingen over mijn schermpjes. Maar ze zijn van een treurige saaiheid. Het internet pretendeert perfect te weten wie ik ben en wat ik wil, en houdt er zich mordicus aan vast. Verbazingwekkend: het lijdt aan een onwaarschijnlijk gebrek aan creativiteit. Het lijkt wel of Nietzsches Ewige Wiederkehr des Gleichen zich met het internet aan me voltrekken wil.   

Wat is dat heerlijk: tijd maken, oude boeken openen, vreemde letters voelen

Is er ook nog iets echt, tastbaar en direct in mijn leven? Onbe-scherm-d? Gelukkig wel. Er zijn de vele real time ontmoetingen met zovele bekende of onbekende mensen die me verrassen met hun uitspraken en hun verhalen. Onverwachte wendingen in allerlei dossiers die het leven boeiend houden. En ook zijn er de dagelijkse lezingen in de eucharistieviering, die niet worden gekozen volgens mijn persoonlijk algoritmeprofiel. Zij bezitten een kracht om de gewone digitale cadans te doorbreken. Steeds komen er nieuwe dingen tevoorschijn uit oude teksten. Bij het maken van een homilie, grijp ik wel eens naar de oude Griekse of Hebreeuwse grondtekst. Wat is dat heerlijk: tijd maken, oude boeken openen, vreemde letters voelen, peilen naar betekenissen, onvermoede dingen ontdekken. En dan inzien dat het met nu te maken heeft: met onze wereld. En met mij. 

Kerstboodschap zonder algoritmen

Ook Jezus’ geboorteverhaal in zijn dubbele variant – Matteüs of Lucas – heeft die stille kracht. Algoritmen weten er geen raad mee. Framing hoeft hier niet. Een dakloze baby spreekt voor zich. Zijn geboorte in de marge doorbreekt de keten van voorspelbaarheid en neurotische repetitie. Het is eeuwigheid die zichtbaar en tastbaar wordt in weerloze broosheid. Zo wil God onder ons zijn, vertelt de Bijbel, zonder pretentie. Wie goed leest en luistert, hoort het: wat toen gebeurde, gebeurt nu opnieuw. Niet een algoritme dat ons geluk probeert te garanderen breekt door, geen geframed nieuws – of erger fake nieuws – , maar wel een aanbod, om deel te nemen aan een nieuw begin, een nieuw avontuur. Dat is de weg naar onberekenbaar geluk.    

Neem er niet direct een selfie van om het te delen met anderen

Laat dit met Kerstmis ook aan u gebeuren. En neem er niet direct een selfie van om het te delen met anderen. Maar geniet rustig van deze geschonken onderbreking; laat het doordringen in je diepste vezels. Geniet van de doorbraak van nieuwheid en het onverwachte, geniet van de stilte, voel de hoop, en verwelkom het aanbod. Hij is er voor ons. Hij gaat met ons. Je zult zien, je bent niet alleen. 

Zalige Kerst en Gelukkig Nieuwjaar.

Johan Verschueren SJ