Invulling leeropdracht

Naast mijn andere taken in Leuven (Faculteit Theologie) en Antwerpen (Ruusbroecgenootschap) – werd ik bij het begin van het nieuwe academiejaar 2016-2017 ook hoogleraar aan de Tilburg School of Catholic Theology.  Wat is de achtergrond van deze benoeming? En wat betekent ze concreet? Hoe vul ik dit in?

Eerst iets over de achtergrond. Enige jaren geleden richtte de Nederlandse jezuïetenprovincie de “Franciscus-Xaverius-leerstoel” op aan de Tilburg School of Catholic Theology (TST). De TST is sinds de fusie in 2007 van de Katholieke Theologische Universiteit te Utrecht en Theologische Faculteit Tilburg, de faculteit voor katholieke theologie in Nederland waar de wetenschappelijke opleiding tot kerkelijke ambten en diensten verzorgd wordt, al zijn er natuurlijk ook verscheidene studenten die de opleiding volgen zonder een kerkelijk ambt op het oog te hebben. De TST is een onderdeel van de Universiteit van Tilburg, maar heeft ook een campus in Utrecht, in de mooie binnenstad. Met de oprichting van de Franciscus-Xaverius-leerstoel wenste de Sociëteit een concrete bijdrage te leveren aan het katholieke theologische onderwijs in Nederland, en tegelijk het ignatiaanse spirituele perspectief daarin present stellen. Het doel van de leerstoel is immers “onderwijs en onderzoek naar de band tussen spiritualiteit en theologie vanuit ignatiaans perspectief,” zoals de profielomschrijving het verwoordt. Van 2011 tot 2016 was prof.dr. Henk Witte de houder van de leerstoel; ik ben hem dit jaar opgevolgd.

Kort na mijn benoeming lieten de decaan en de vice-decaan onderwijs van de TST me weten dat mij de bachelor-cursus “Geschiedenis van Kerk en theologie: capita selecta” werd toevertrouwd. Dat vond ik een heel mooie opdracht. Immers, bachelor-studenten staan aan het begin van hun opleiding, en ze proberen zich ook inhoudelijk te oriënteren. Bovendien geeft een cursus “capita selecta” aan de docent de vrije hand. Hij mag onderwerpen uitkiezen die hij graag behandelt. Mijn cursus bespreekt een aantal momenten in de geschiedenis van Kerk en theologie – van de patristiek tot aan de hedendaagse tijd – waarin belangrijke thema’s aan de orde zijn die te maken hebben met de band tussen theologie en spiritualiteit. Ik spreek dus zeker niet uitsluitend over Ignatius of de Sociëteit van Jezus, ook al behandel ik die natuurlijk wel in dit overzicht. Het is mijn taak om in deze cursus iets duidelijk te maken over de band tussen theologie en spiritualiteit. Dat is de kern. En het perspectief ervan is “ignatiaans”. Dat laatste begrijp ik als “hoe zou Ignatius deze band liefst zien?” Mijns inziens is voor hem de persoonlijke relatie van de mens met God daarbij cruciaal – de relatie die zelf een bron van “kennis” inhoudt van de Ander. En in de cursus bekijken we een aantal momenten uit de kerkgeschiedenis waarin precies deze relatie, en de diepte ervan, verkend worden. We doen dat aan de hand van de lectuur van teksten. Niet mijn persoonlijke inzichten zijn van belang; we laten de grote auteurs aan het woord komen, en luisteren naar wat zij te zeggen hebben. Enkele namen uit de reeks: Origenes, Gregorius van Nyssa, Pseudo-Dionysius, Willem van Saint-Thierry, Hadewijch, Jan van Ruusbroec, Johannes van het Kruis, Louis Lallemant, T.S Eliot, Edith Stein – en natuurlijk Ignatius zelf.

Deze cursus wordt eenmaal per week gedoceerd, in het eerste semester, dit jaar in Utrecht en het volgende jaar in Tilburg. Dat betekent dat ik eenmaal per week naar het noorden reis, naar mijn vaderland. De werkomgeving vind ik er heel aangenaam, ik ben van het begin bijzonder hartelijk verwelkomd aan de universiteit van Tilburg en aan de TST, de studenten (een twintigtal) die mijn cursus volgen zijn erg gevarieerd, en ze zijn geïnteresseerd in de materie. Ook al is deze leerstoel extra werk – en mijn agenda was al goed gevuld! – toch vind ik dit een dankbare taak. 

Rob Fasen sj