Mark Rotsaert in Tertio over de nieuwe Paus

Mark  Rotsaert, de  Vlaamse jezuïet die aan het hoofd staat van de 72 man sterke communiteit van de beroemde Gregoriaanse universiteit, is nog niet helemaal van de  verrassing bekomen, wanneer ik hem opzoek in zijn bureau aan de Piazza della  Pilotta. “Ik ben verrast door het enthousiasme rond zijn aanstelling. De naam Franciscus is hem op het lijf geschreven. En als iemand de bezem door de Curie kan halen, is hij het wel.”

Goed bestuurder

Dat  een jezuïet paus wordt, is allesbehalve de logica der dingen, vindt ook  Rotsaert. “In onze ‘kleine’ geloften beloven wij dat we  geen kerkelijke carrière zullen najagen en  geen bisschopsambt aanvaarden. Wij hebben zelfs de plicht aan onze oversten te melden wanneer we denken dat een confrater plannen in die zin heeft. Maar als men blijft aandringen – zoals in het geval van wijlen kardinaal Carlo Maria Martini, aartsbisschop van Milaan – kan  een uitzondering worden toegestaan”, zegt Rotsaert. “We hebben ten slotte ook gehoorzaamheid aan de paus beloofd.” Binnen de sociëteit heeft Bergoglio de reputatie van een goed en doortastend bestuurder. “Zodra hij een beslissing heeft genomen, zet hij door”, zegt Rotsaert, die  eraan toevoegt de  nieuwe paus niet persoonlijk te kennen maar zijn informatie van enkele Argentijnse confraters te hebben.

Militaire junta

Bergoglio was nog geen veertig toen hij provinciaal werd in Argentinië. Het   waren  de moeilijke jaren van de militaire dictatuur, met een grote polarisatie tussen links en rechts. Wat ook  tot verdeling onder de  jezuïeten leidde, zeker toen op de algemene congregatie van 1974 onder generaal  Pedro Arrupe voor een radicale agenda van sociale rechtvaardigheid werd gekozen. Dat deed sommigen overhellen naar  de  bevrijdingstheologie, terwijl anderen daartegen gekant waren. Bergoglio behoorde ongetwijfeld tot de tweede groep. “De zaak van de twee jezuïeten, Francisco Jalics en Orlando Yorio, die onder de armen gingen wonen, heeft wel  wonden geslagen, weet Rotsaert. De twee werden gearresteerd en  tijdens hun zes maanden durende gevangenschap gemarteld.” Rotsaert vervolgt:“Hoewel Bergoglio ook veel gedaan heeft om slachtoffers van de re- pressie bij te staan, is die zaak hem blijven achtervolgen. Hij was niet op de hand van het regime, maar heeft ook  niet zijn  stem verheven zoals aartsbisschop Oscar Romero in El Salvador.” Was dat schuldig verzuim? Rotsaert: “Volgens sommigen was dat de weg van het minste kwaad. Volgens anderen stond stilte toch gelijk aan medeplichtigheid. Maar volgens de Vaticaanse persdienst heeft de nieuwe paus op geen enkele wijze samengespannen met de dictatuur.”

Verzoend

Jezuïet Jalics verklaarde zelf dat hij met goedkeuring van zijn provinciaal Bergoglio in de sloppen- wijken ging wonen en  dat hij en Yorio werden gearresteerd omdat ze ervan werden verdacht banden met de guerrlilla te hebben. Na vijf dagen verhoor zouden ze worden vrijgelaten, maar uit- eindelijk werden ze nog vijf maanden gevangen gehouden. “Slechts na jaren hadden we de gele- genheid om de gebeurtenissen te bespreken met pater Bergoglio die ondertussen aartsbisschop van Buenos Aires was benoemd”, verklaarde Jalics zopas. “Daarna hebben we samen en openbaar eucharistie gevierd en we hebben elkaar op feestelijke wijze  omarmd. Ik heb me  verzoend met deze gebeurtenissen en van mijn  kant beschouw ik ze als afgesloten. Ik wens paus Franciscus voor zijn ambt de rijke zegen van God.”
Maandagnamiddag  bevestigde de  voorzitter van het  Argentijnse Hooggerechtshof, Ricardi Lorenzentti, op zijn beurt dat de paus “volledig onschuldig is en  nooit verdacht werd van be- trokkenheid bij mensenrechtenschendingen.”

Romero

Rotsaert wijst erop dat Bergoglio met de jaren veranderd is. “Zeker toen hij hulpbisschop en later aartsbisschop van Buenos Aires werd, is hij milder geworden. Omdat hij dichtbij het volk staat, consequent leeft naar wat hij zegt, en ook streng durft te zijn voor de machthebbers, is hij populair geworden.” De jezuïet sluit niet uit dat Bergoglio als paus Romero zalig  zou  verklaren. “Dat dossier sleept al meer dan dertig jaar  aan. Bergoglio kende de  situatie van binnen uit  en het zou  kunnen dat iemand als  hij groen licht geeft aan de canonisatie van Romero.”

Meer vrijheid

Welke  uitdagingen wachten dit pontificaat? “De stal van de Curie moet worden uitgemest,” houdt Rotsaert geen blad voor de mond. “Daarom ben ik blij dat de nieuwe paus niet komt uit die cultuur van de  ‘combinazioni’, de  ‘omertà’ en  de wederzijdse chantage.  Ik hoop ook  dat met Bergoglio de relatie tussen Rome en de plaatselijke kerken beter wordt, dat er meer collegialiteit heerst en meer vrijheid van meningsuiting. Nu durven bisschoppen vaak amper te zeggen wat ze  denken. De  jezuïtische vorming van de nieuwe paus kan  een aanzet vormen zowel voor  een meer collegiaal bestuur als  voor  het respectvol luisteren naar andere meningen.”
Rotsaert verhoopt ook  een positievere houding ten opzichte van de  westerse geseculariseerde cultuur.“Maar ik denk niet dat we daarin veel ver- anderingen moeten verwachten gezien de rechtlijnigheid waarvoor Bergoglio bekend is.”

Jan De Volder

• Met dank aan Tertio
• Klik hier om u te abonneren op Tertio
• Klik hier voor een gratis kennismakingsnummer van Tertio