Collecties

 

Lees verder
Collecties

 

Het archief van de Vlaamse jezuïeten bevat 3 collecties: de archiefcollectie, bibliotheekcollectie en de kunsthistorische collectie

1.  Archiefcollectie

In het archief van de Vlaamse jezuïeten (Archivum Provinciae Belgicae Septentrionalis of ABSE) bevinden zich een beperkt aantal documenten uit het Ancien Regime. Het archief van de Nederduitse provincie van de jezuïeten (16de eeuw tot 18de eeuw) werd immers door de overheid grotendeels in beslag genomen toen de jezuïetenorde in 1773 bij pauselijke breve werd opgeheven. Deze documenten worden momenteel bewaard in het Rijksarchief te Antwerpen Toch bezit het ABSE nog enkele opmerkelijke stukken uit deze periode, zoals twee brieven van Ignatius van Loyola en een brief en een schoolopstel van Jan Berchmans. Een ander waardevol stuk is het Promptuarium Pictorum, een collectie van een enkele honderden   bouwtekeningen en werkstukken van jezuïetenarchitecten uit de 17de en 18de eeuw. Interessant zijn ook de inschrijvingsregisters van het noviciaat in Antwerpen en Mechelen (vanaf 1609 tot 1764) en een reeks van registers van enkele Mariasodaliteiten te Antwerpen uit de 17de en 18de eeuw. Het archief bevat tot slot ook een aantal documenten inzake de jezuïetenhuizen en -colleges, het jezuïetentoneel in de colleges, de jezuïetenmissionarissen en de afschaffing van de Sociëteit in 1773 in de Nederduitse provincie van de jezuïeten.

Het merendeel van de archiefstukken in het ABSE dateert uit de 19de, 20ste en 21ste eeuw. De documenten kunnen grosso modo onderverdeeld worden in vier grote rubrieken:

  • Stukken betreffende het beleid en de organisatie van 1830 tot heden. Het archief bevat diverse stukken inzake de relaties met het bestuur in Rome, de Generale Congregaties, de Provinciale Congregaties, het beleid, de religieuze vorming, de studieopleiding van de jongeren en de repercussies van de Vlaamse kwestie en de twee wereldoorlogen. Daarnaast zijn er ook stukken bewaard over de periode 1814-1830, toen de jezuïetenorde in onze streken nog niet was toegelaten, maar toch reeds discreet werkzaam was.
  • Stukken betreffende de lokale werking vanaf 1830 tot heden. De stukken documenteren de groei en de werking van de lokale jezuïetenresidenties (o.a. in Brugge, Brussel, Gent, Heverlee, Kortrijk, Leuven en Oostakker), -colleges (o.a. in Aalst, Antwerpen, Borgerhout, Brussel, Gent en Turnhout) en -retraitehuizen (in Alken, Drongen, Gent en Lier).
  • Stukken betreffende de ‘opera’ of werken van de jezuïeten van 1830 tot heden. Naast een rijke collectie over de onderwijsactiviteiten, zijn er talrijke documenten inzake de zielzorg, zoals de volksmissies, de retraites, de Mariacongregraties, het Apostolaat van het Gebed, de Bonden van het H. Hart, Zedenadel en de Ignatiusvereniging. De wetenschappelijke activiteiten van de jezuïeten worden gedocumenteerd door een ruime collectie van dossiers over een aantal tijdschriften, zoals De Vlaamse Linie en De Linie, de Bollandisten en het Ruusbroecgenootschap. Vervolgens bevat het archief ook stukken inzake het sociale apostolaat, met meer informatie over onder andere de Xaverianenbroederschap, de Rafaëlistenverening voor het personeel van spoorwegen, post, telegraaf en telefoon, het migrantenwerk (o.a. Vlaamse boeren in Frankrijk), het schipperswerk en het wijkwerk. Tot slot bezit het ABSE een grote verzameling van archiefstukken over de missies. Er zijn diverse documenten aanwezig over de activiteiten van P. Pieter-Jan De Smet sj en andere Vlaamse jezuïeten in Noord-Amerika. Daarnaast documenteren diverse dossiers de missionering in Afrika (voornamelijk de Kwango-missie), India en Ceylon.
  • Persoonsarchieven. Het betreft hier persoonlijke dossiers van overleden jezuïeten. Twee uitgebreide archieven, met name die van de stichter van het retraitehuis te Drongen P. Adolf Petit sj en moraaltheoloog P. Arthur Vermeersch sj, verdienen hier bijzondere aandacht.

2. Bibliotheekcollectie

Behalve een beperkte handbibliotheek, bezit het ABSE een omvangrijke collectie van publicaties van en over de Belgische en Vlaamse jezuïeten (voornamelijk 19de en 20ste eeuw), de zogenaamde ‘scripta’. Daarnaast beschikt het ABSE ook over een verzameling van jaarcatalogi van jezuïetenprovincies van over heel de wereld van 1835 tot heden.

3. Kunsthistorische collectie

Naast de archief- en bibliotheekcollectie bezit het ABSE een aantal interessante kunsthistorische  voorwerpen, zoals een collectie van koperen graveerplaten (17de tot 18de  eeuw), schilderijen (17de tot 20ste eeuw), relieken en kazuifels (19de eeuw).